Φανταστικός

*fantastisch

Fra' Filippo Lippi (1406 – 1469)

..............................................

Αύριο συμπληρώνονται 540 χρόνια από το θάνατο του ζωγράφου Filippo Lippi. Ο γεννημένος στη Φλωρεντία Φίλιππος ορφάνεψε νωρίς. Tην ανατροφή του ανέλαβε αρχικά η θεία του, αδερφή του πατέρα του, Mona Lappaccia. Μόλις το παιδί έκλεισε τα οκτώ χρόνια, ανίκανη να επωμιστεί το οικονομικό βάρος που της προσέθετε η ανατροφή του, τον παρέδωσε στο μοναστήρι της Carmine για να γίνει μοναχός. Σκέφτηκε ότι εκεί θα ήταν τουλάχιστον ασφαλισμένος και χορτάτος. Ο Φίλιππος όμως ήταν συνεχώς στον κόσμο του. Που τον έχανες που τον έβρισκες να σχεδιάζει στα βιβλία τα δικά του και των άλλων παιδιών. Ήταν μονίμως ανήσυχος, χώρια που δεν μελετούσε...ο ηγούμενος ανησυχούσε για την τύχη του. Καθημερινά βόλταρε στο παρεκκλήσιο της Carmine και χάζευε τον μαγικό κόσμο των εικόνων του Masaccio και μέσα εκεί χανόταν ολοκληρωτικά. Μέσα στα επόμενα χρόνια ο έφηβος Φίλιππος έφτιαξε αρκετά έργα για το μοναστήρι.

Σύμφωνα με τον Vasari:
"επειδή ο ίδιος άκουγε συνέχεια να τον επαινούν, αποφάσισε στα δεκαεπτά του να αφήσει τη μοναστική ζωή. Πήγε στην περιοχή της Ancona και όταν μια μέρα εκεί έκανε ένα ταξίδι αναψυχής στη θάλασσα με πολλούς φίλους του, πιάστηκαν όλοι από ένα πλοίο Μαυριτανών και μεταφέρθηκαν στην Μπαρμπαριά. Τους έβαλαν αλυσίδες και τους είχαν για σκλάβους. Δεκαοκτώ μήνες έμεινε εκεί ο Filippo για μεγάλη του στενοχώρια, όταν του ήρθε ξαφνικά η ιδέα να ζωγραφίσει τον κύριό του, τον οποίο είχε δει συχνά. Με ένα κάρβουνο τον απεικόνισε πάνω σ' έναν άσπρο τοίχο, με το κοστούμι των Μαυριτανών και με μεγάλη πιστότητα. Οι άλλοι σκλάβοι το ανέφεραν στον κύριό τους, γιατί στα μέρη εκείνα, που σχέδιο και ζωγραφική ήταν πράγματα άγνωστα, αυτό που έκανε ο Filippo τους φαινόταν σαν ένα θαύμα. Αυτό ήταν η αφορμή να απελευθερωθεί από τις αλυσίδες του ο Filippo. Έτσι η δόξα της υπέροχης τέχνης (...) φάνηκε καθαρά: εκεί που η κυριαρχούσα δύναμη τιμωρεί και βασανίζει, εκείνη κάνει ακριβώς το αντίθετο και, αντί να οδηγεί στην καταπίεση και στο θάνατο, προωθεί τους ανθρώπους στην καλοσύνη και στην ελευθερία. (...) ο Filippo (...) οδηγήθηκε με συνοδεία σώος και αβλαβής στη Νάπολη."

και συνεχίζει:
"Διηγούνται πως ο Filippo είχε μια τέτοια τάση για τρυφερότητες, ώστε ξόδεψε όλη του την περιουσία σε γυναίκες που του άρεσαν, προκειμένου να τις αποκτήσει. Και αν δεν τα κατάφερνε με κάποιο μέσο, τις απεικόνιζε στους πίνακες του και μιλώντας τους προσπαθούσε να κατευνάσει τη φωτιά που του άναβαν. Σ' αυτή τη διάθεση δεν μπορούσε να συνεχίσει τα ήδη αρχινισμένα έργα του."

Αναφέρεται ένα περιστατικό κατά το οποίο ο Cosimo de' Medici αναγκάστηκε να τον κλειδώσει στο σπίτι προκειμένου να τελειώσει ένα έργο που του είχε αναθέσει. Ο διακαής όμως πόθος του για τις καλλονές του κόσμου τον έσπρωξε να διαφύγει από το παράθυρο με σχοινί από σεντόνια! Προσπάθησε να αναλογιστείς το μέγεθος της επικινδυνότητας του εγχειρήματος κι ύστερα ξαναμιλάμε για ερωτοχτυπημένους! Είδε κι απόειδε ο Κόζιμο να τον μαζέψει από τους ποδόγυρους. Έφτασε ακόμη στο σημείο να κλεφτεί με μια νεαρή καλόγρια (;) την Lucrezia Buti. Κάπως έτσι προέκυψε και ο πρώτος πίνακας. Καρπός της σχέσης τους υπήρξε ο υιός Filippino Lippi.

"H ενορία του Spoleto κάλεσε τον Filippo, χρησιμοποιώντας τον Cosimo de' Medici, για να ζωγραφίσει τπ παρεκκλήσιο στην εκκλησία της Madonna (...) ώσπου τον πρόλαβε ο θάνατος χωρίς να ολοκληρώσει το έργο του. Λένε πως αιτία του θανάτου του ήταν η υπερβολική του κλίση στις ερωτικές περιπέτειες και ότι τον δηλητηρίασαν οι συγγενείς της ερωμένης του".

Ποιός είν' τρελός από έρωτα.

* Πλάγια: Giorgio Vasari, Καλλιτέχνες της Αναγέννησης, Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια: Λυδάκης, Στ., εκδ. Κανάκη, Αθήνα 1995.