2.6.10

Zeitgeist hunter: William Klein



Ο πολυμήχανος William Klein δεν είναι σε καμμιά περίπτωση ένας απλός αντικονφορμιστής. Το διαφορετικό, το ξεχασμένο και το περιθωριακό που υπάρχει μέσα σε κάθε τι συνηθισμένο υπήρξε πάντοτε η μόνη αληθινή του επιδίωξη. Το πάθος που δημιουργεί η ανάγκη. Με νεύρο και χιούμορ αποκάλυπτε συχνά ό,τι οι άλλοι επέλεγαν να αγνοούν. Ένας εραστής με στύλ και ταυτόχρονα ο πιο στυγνός επικριτής της ποπ κουλτούρας. [1 + 2].

Το 1946, βρίσκει τον δεκαοκτάχρονο νεοϋορκέζο στο Βερολίνο να υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία. Μια μετάθεση στη Γαλλία, δυο χρόνια αργότερα, θα τον φέρει κοντά στον έρωτα της ζωής του και μελλοντική συνεργάτιδα, Jeanne Florin. Την ίδια χρονιά (1948) μπαίνει στη Σορβόννη, όπου γνωρίζει τον Léger και τον Lhote, οι οποίοι ασκούν ουσιαστική επίδραση στη διαμόρφωση του προσωπικού του ύφους.
Πολύ σύντομα ξεκινάει να φωτογραφίζει για την Vogue (New York) ενώ ταυτόχρονα αναζητεί στους δρόμους την ουσία της φωτογραφικής τέχνης. Το πρώτο του βιβλίο New York (Life Is Good & Good for You in New York: Trance Witness Revels) αποτελεί ένα από τα βασικότερα εγχειρίδια Street Photography. Η θεματογραφία και η τεχνική του προκάλεσαν αρνητικές κριτικές, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάθε μεγαλοφυή περίπτωση.
Το 1958 και μετά από παρότρυνση φίλων του, των Chris Marker και Alain Resnais, αποφασίζει να γυρίσει το πρώτο του short Broadway by Light [1 + 2], το οποίο θεωρείται από πολλούς ως η πρώτη Pop ταινία. Πρόκειται για ένα μωσαϊκό φωτεινών νέον επιγραφών, αφηρημένων λέξεων και εικόνων.
Το 1960 συνεργάζεται με τον Louis Malle στο Zazie dans le métro, όπου αφήνει το σημάδι του (γιατί άραγε είναι η αγαπημένη μου από Malle).
Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, Qui êtes-vous, Polly Maggoo? (1966), αποτελεί ένα ιδιοφυές σκώμμα για την υπερβολή, την ψευδο-ηδυπάθεια και την επιδερμικότητα του κόσμου της μόδας και των fashion media. Με μοναδική επιδεξιότητα καταφέρνει να ελιχθεί και να συνδυάσει διαφορετικά και απομακρυσμένα είδη: μυθοπλασία, mockumentary, animation, μιούζικαλ και κάτι ακόμη από cinéma verité.
Το 1968 δημιουργεί το Mr. Freedom. Πρόκειται για την ιστορία ενός υπερήρωα, ο οποίος ενσαρκώνει την Αμερική-προστάτιδα του κόσμου. Η ταινία αποτελεί μια καλοστημένη φάρσα η οποία ασκεί ανηλεή κριτική τόσο στο καπιταλιστικό σύστημα όσο και σε βασικές αρχές του μαοϊσμού και του σταλινισμού. Πρόκειται για ένα γνήσιο πρόγονο των superhero films [vid].
Καθ' όλη τη δεκαετία του 60'- 70' ο Klein συνέχισε να αποκαλύπτει τις ρωγμές στο οικοδόμημα του αμερικανικού ονείρου, συγκεντρώνοντας την προσοχή του στις προσπάθειες παγκόσμιας αφύπνισης: Grand soirs et petits matins (1968-1978), Festival Panafricain d’Alger (1969), Eldridge Cleaver, Black Panther (1970). Στην τελευταία αφηγείται την ιστορία του καταζητούμενου στις Η.Π.Α. Eldridge Cleaver, ο οποίος αυτοεξορίζεται στην Αλγερία.
Το 1974 ολοκληρώνει το επικό Muhammad Ali the Greatest (1964-74). Πρωταρχικός του σκοπός του ήταν να καταδείξει την πόλωση καλού - κακού στις Η.Π.Α. που εκδηλώνεται κατά τρόπο σχεδόν σατανικό στο πρόσωπο ενός πυγμάχου. Το ντοκυμαντέρ περιλαμβάνει επίσης μια πολύτιμη συνέντευξη του Malcolm X, δέκα μόλις μέρες πριν από τη δολοφονία του.
Πάντα μπροστά από την εποχή του, ολοκληρώνει το 1976 το Le Couple Témoin. Πρόκειται για ένα έργο μινιμαλιστικό, επηρεασμένο άμεσα από την αισθητική του Mondrian. Παρακολουθούμε την ιστορία ενός μοντέλου ζευγαριού, το οποίο εγκλείεται και παρακολουθείται σε πρόγραμμα τύπου “Big Brother” χρηματοδοτούμενο από την κυβέρνηση. Μέσα στην αποστειρωμένη καψουλα της ευτυχίας, ο Klein αναπτύσσει με μαεστρία τις θεωρίες μαζικού ελέγχου.
Άλλες προσεγμένες δουλειές μεταξύ άλλων είναι τα The Little Richard Story (1980), The French (1981), In & Out of Fashion (1998), Messiah (1999) [vid].

Κατά μια άποψη -η οποία με βρίσκει σύμφωνο- ο Klein είναι ένας από τους μοναδικούς καλλιτέχνες που προσέγγισαν και σχεδόν πέτυχαν τον αντικειμενικό στόχο του ντανταϊσμού: Εκεί όπου η τέχνη δε βρίσκει το τέλμα στον εαυτό της, γεννιέται η γνήσια αντίληψη και κριτική για μια επαναλαμβανόμενα σύγχρονη εποχή.

Μακριά